giaovienbanngu
28-02-2020, 09:27 AM
Phát âm là chuyện khá quan trọng khi học tiếng Việt bởi nếu nói không chuẩn ngữ pháp người Việt có thể hiểu ý bạn muốn nói, nhưng nếu nói không đúng một từ thì người Việt không thể biết được ý của bạn. Dù vậy, phát âm lại là vấn đề không dễ dàng nhất cho hầu hết người nước ngoài khi dạy tiếng Việt cho người nước ngoài (http://today.edu.vn/day-tieng-viet-cho-nguoi-nuoc-ngoai.html).
Các âm trong tiếng Việt được hình thành khá phức tạp từ: Phụ âm, nguyên âm, và thanh điệu. Vậy, làm sao để nói tiếng Việt chính xác? Bài viết xin chia sẻ cho các bạn một số bí quyết sau đây:
Đầu tiên, bạn cần biết được rằng tiếng Việt được cấu tạo từ các đơn âm nên việc học phát âm sẽ theo quy trình từ phát âm âm tiết đến phát âm chuỗi âm tiết, từ phát âm chuỗi âm tiết đến phát âm câu với ngữ điệu tự nhiên.
Phát âm mỗi âm tiết
Điều cần thiết khi học phát âm mỗi âm tiết là bạn cần biết được tiêu chí phát âm và cấu hình miệng khi phát âm âm đó, ví dụ: phát âm ngắn hay dài, chuyển động của lưỡi từ khi bắt đầu đến khi kết thúc âm ra sao, bật hơi hay không bật hơi,…
Người nước ngoài học tiếng Việt là ngôn ngữ thứ hai thường bị ảnh hưởng từ tiếng mẹ đẻ, do đó thường không tìm ra những nét khác biệt và thường qui âm nhận được thành âm tương tự có sẵn trong tiếng mẹ đẻ. Đối với tình huống này, đặc biệt phải có người hướng dẫn để học viên có thể hiểu ra và sửa lỗi ngay lập tức. Có rất nhiều học viên có thể phản ánh và hiểu đúng về các âm nhưng vẫn phát âm sai là do chưa thể tự cân bằng bộ máy phát âm theo ý muốn, trường hợp này học viên đó hiểu được lỗi phát âm của mình nhưng đòi hỏi phải có sự rèn giũa cần cù trong thời gian dài để có thể nói tiếng Việt chuẩn.
Nhận diện và phát âm
Với mỗi người bắt đầu học tiếng Việt, đều hoang mang không biết bắt đầu học tiếng Việt như thế nào? Việc đầu tiên là phải nắm bắt được âm tiết. Đó là việc người học từ tiếp nhận đến khái quát hóa âm đó đến lúc có thể thực hiện hóa nền tảng kiến thức của mình bằng việc phát âm. Phương pháp để nhận diện âm tiết tiếng Việt cũng giống như khi học các ngôn ngữ khác, là học viên cần phải nghe và lặp lại nhiều lần âm tiết đó. Với những âm tiết gần gũi, có trong tiếng mẹ đẻ, học viên sẽ rất dễ dàng học theo và phát âm chuẩn. Vấn đề cần nói tới là các âm không quen thuộc (là khác nhau đối với các học viên đến từ những quốc gia khác nhau) thì việc hiểu ra không đơn giản. Người học cần phải nghe và lặp lại nhiều lần sau đó có sự chỉ dẫn của giáo viên để phân biệt các âm tương tự nhau mà học viên không tự nhận ra được sự khác nhau.
Bạn nên học theo từng cặp khác biệt. Ví dụ, những học viên từ Nhật Bản hay Hàn Quốc thì khả năng nhầm lẫn giữa âm [v] (v) và (b) rất cao, còn nếu bạn là người nói tiếng Anh thường hay không phân biệt được âm [c] (c,q,k) và [o] (kh),…Biết được mình bị nhầm giữa những âm nào, học viên nên thường xuyên nghe và phát âm liên tục những âm đó, tập trước với những từ quen thuộc và có cấu trúc âm tiết dễ đọc, sau đó với những từ phức tạp hơn. Ví dụ, học viên nên lập bảng như sau:
[v] (v)
[b] (b)
[c] (c,q,k)
[o] (kh)
và
Bà
có
khó
về
bề
cá
khá
việt
biệt
cám (ơn)
khám
Luyện tập phát âm và luyện nghe luôn đi cùng với nhau. Học viên nên dùng audio hoặc nhờ người dạy phát âm để nghe đi nghe lại và chỉ ra chuẩn từ vừa được phát âm, ngược lại học viên cần luyện tập để phản xạ phát âm thật nhanh từ mà người hướng dẫn đưa ra. Qúa trình luyện tập ban đầu rất vất vả, tốc độ chậm nhưng sau đó sẽ nhanh hơn, nếu không rèn giũa thường xuyên, học viên sẽ rất dễ bỏ quên các âm đã học. Vì vậy, quá trình ôn luyện đòi hỏi phải lâu dài, học viên cần kiên trì cho đến khi học viên có thể nhận diện và phát âm đúng âm bất kỳ khi nào.
[b]Rèn luyện năng lực phản xạ
Sau khi đã làm chủ được các âm, người h ọc cần chuyển sang bước luyện tập để nâng cao khả năng phản xạ với mỗi từ. Trong bước này, luyện tập với người hướng dẫn mang lại kết quả tốt hơn. Học viên sẽ nói cho tất cả các từ mà giáo viên chỉ (các từ đã được giảng dạy trong bài học), lưu ý người học cần luyện phát âm chuyển đổi giữa các từ có thanh điệu khác nhau để thực hành phát âm thanh điệu, nhịp độ chuyển đổi có thể từ chậm đến nhanh dần. Ví dụ, phát âm các từ trong bảng dưới đây:
nho
nhò
nhó
nhá
nhâ
nhọ
nhô
nhồ
nhố
nhổ
nhỗ
nhộ
nhơ
nhờ
nhớ
nhở
nhì
nhợ
nhu
nhù
nhú
nhủ
nhũ
nhụ
như
nhừ
nhứ
nhử
nhữ
nhự
Phát âm chuỗi âm tiết
Người học có thể đọc được từng âm tiết không có nghĩa là luôn phát âm chính xác âm tiết trong một chuỗi nhiều âm tiết. Người học cần phải rèn kỹ năng phát âm chuỗi âm tiết vì trong thực tế nói năng, một ý cần nói thường là một câu với nhiều từ phối hợp với nhau.
Thông thường người học sẽ gặp lỗi về thanh điệu khi phát âm một chuỗi âm tiết (cụ thể đối với các học viên mà trong tiếng mẹ đẻ không có thanh điệu). Ngay cả khi người học có thể phát âm đúng thanh điệu khi phát âm từng âm tiết cũng không có nghĩa là sẽ vẫn chuẩn khi phát âm một chuỗi có cùng hay không cùng âm điệu. Để khắc phục lỗi sai này, người học cần phải luyện tập theo hướng chuyển đổi liên tục giữa các thanh điệu. Giả dụ, nếu người học phát âm âm thanh ngang giống thanh huyền sau khi nói thanh huyền thì cần phải tập theo quy trình: “huyền-huyền-ngang”.
Dưới đây là một số kiểu ôn luyện phát âm đúng thanh điệu trong chuỗi nhiều âm tiết:
Câu chứa thanh ngang: Ví dụ: Tôi đi chơi Nha Trang hôm qua.
Câu chứa thanh huyền: Ví dụ: Bà Tùng vừa về nhà mình hồi chiều.
Câu chứa thanh hái: Ví dụ: Thảo chỉ hái đổi mảnh vải đá.
Câu chứa thanh ngã: Ví dụ: Gã đã vẽ kỹ lưìng mãi.
Câu chứa thanh sắc: Ví dụ: Nó muốn nói với má: nó rất cố gắng.
Câu chứ thanh nặng: Ví dụ: Một chuyện thật tội nghiệp tại bệnh viện: chị bị đụng thật nặng.
Ngang-sắc-ngang: Ví dụ: không có chi, đi với tôi, xem máy bay, mua áo mưa,...
Sắc-ngang-sắc: Ví dụ: thấy anh ấy, tối hôm đó, mấy con chó, khó khăn đấy,…
Ngang-nặng-ngang: Ví dụ: đi chợ đêm, bưu điện xưa, viên kẹo to, nghiêng một bên,…
Nặng-ngang-nặng: Ví dụ: một con bọ, thị ba rọi, chục viên kẹo, quẹo xe lại,…
Trên đây là cách giúp học viên luyện tập cách phát âm chuẩn tiếng Việt. Mặc dù vậy, phát âm chuẩn khi dùng tiếng Anh là một điều lý tưởng khó đạt đến hoàn hảo. Cách thức ôn tạp đạt được hiệu quả còn phụ thuộc vào nhiều điều kiện như sự cần cù hay ngữ cảm của từng người học.
Hy vọng bài viết sẽ khiến học viên có những bước cơ bản về phát âm trong thời điểm đầu học tiếng Việt, tạo cơ sở cho những bước nâng cao về sau.
Today Educaiton - Cung cấp giáo viên bản ngữ chất lượng
Các âm trong tiếng Việt được hình thành khá phức tạp từ: Phụ âm, nguyên âm, và thanh điệu. Vậy, làm sao để nói tiếng Việt chính xác? Bài viết xin chia sẻ cho các bạn một số bí quyết sau đây:
Đầu tiên, bạn cần biết được rằng tiếng Việt được cấu tạo từ các đơn âm nên việc học phát âm sẽ theo quy trình từ phát âm âm tiết đến phát âm chuỗi âm tiết, từ phát âm chuỗi âm tiết đến phát âm câu với ngữ điệu tự nhiên.
Phát âm mỗi âm tiết
Điều cần thiết khi học phát âm mỗi âm tiết là bạn cần biết được tiêu chí phát âm và cấu hình miệng khi phát âm âm đó, ví dụ: phát âm ngắn hay dài, chuyển động của lưỡi từ khi bắt đầu đến khi kết thúc âm ra sao, bật hơi hay không bật hơi,…
Người nước ngoài học tiếng Việt là ngôn ngữ thứ hai thường bị ảnh hưởng từ tiếng mẹ đẻ, do đó thường không tìm ra những nét khác biệt và thường qui âm nhận được thành âm tương tự có sẵn trong tiếng mẹ đẻ. Đối với tình huống này, đặc biệt phải có người hướng dẫn để học viên có thể hiểu ra và sửa lỗi ngay lập tức. Có rất nhiều học viên có thể phản ánh và hiểu đúng về các âm nhưng vẫn phát âm sai là do chưa thể tự cân bằng bộ máy phát âm theo ý muốn, trường hợp này học viên đó hiểu được lỗi phát âm của mình nhưng đòi hỏi phải có sự rèn giũa cần cù trong thời gian dài để có thể nói tiếng Việt chuẩn.
Nhận diện và phát âm
Với mỗi người bắt đầu học tiếng Việt, đều hoang mang không biết bắt đầu học tiếng Việt như thế nào? Việc đầu tiên là phải nắm bắt được âm tiết. Đó là việc người học từ tiếp nhận đến khái quát hóa âm đó đến lúc có thể thực hiện hóa nền tảng kiến thức của mình bằng việc phát âm. Phương pháp để nhận diện âm tiết tiếng Việt cũng giống như khi học các ngôn ngữ khác, là học viên cần phải nghe và lặp lại nhiều lần âm tiết đó. Với những âm tiết gần gũi, có trong tiếng mẹ đẻ, học viên sẽ rất dễ dàng học theo và phát âm chuẩn. Vấn đề cần nói tới là các âm không quen thuộc (là khác nhau đối với các học viên đến từ những quốc gia khác nhau) thì việc hiểu ra không đơn giản. Người học cần phải nghe và lặp lại nhiều lần sau đó có sự chỉ dẫn của giáo viên để phân biệt các âm tương tự nhau mà học viên không tự nhận ra được sự khác nhau.
Bạn nên học theo từng cặp khác biệt. Ví dụ, những học viên từ Nhật Bản hay Hàn Quốc thì khả năng nhầm lẫn giữa âm [v] (v) và (b) rất cao, còn nếu bạn là người nói tiếng Anh thường hay không phân biệt được âm [c] (c,q,k) và [o] (kh),…Biết được mình bị nhầm giữa những âm nào, học viên nên thường xuyên nghe và phát âm liên tục những âm đó, tập trước với những từ quen thuộc và có cấu trúc âm tiết dễ đọc, sau đó với những từ phức tạp hơn. Ví dụ, học viên nên lập bảng như sau:
[v] (v)
[b] (b)
[c] (c,q,k)
[o] (kh)
và
Bà
có
khó
về
bề
cá
khá
việt
biệt
cám (ơn)
khám
Luyện tập phát âm và luyện nghe luôn đi cùng với nhau. Học viên nên dùng audio hoặc nhờ người dạy phát âm để nghe đi nghe lại và chỉ ra chuẩn từ vừa được phát âm, ngược lại học viên cần luyện tập để phản xạ phát âm thật nhanh từ mà người hướng dẫn đưa ra. Qúa trình luyện tập ban đầu rất vất vả, tốc độ chậm nhưng sau đó sẽ nhanh hơn, nếu không rèn giũa thường xuyên, học viên sẽ rất dễ bỏ quên các âm đã học. Vì vậy, quá trình ôn luyện đòi hỏi phải lâu dài, học viên cần kiên trì cho đến khi học viên có thể nhận diện và phát âm đúng âm bất kỳ khi nào.
[b]Rèn luyện năng lực phản xạ
Sau khi đã làm chủ được các âm, người h ọc cần chuyển sang bước luyện tập để nâng cao khả năng phản xạ với mỗi từ. Trong bước này, luyện tập với người hướng dẫn mang lại kết quả tốt hơn. Học viên sẽ nói cho tất cả các từ mà giáo viên chỉ (các từ đã được giảng dạy trong bài học), lưu ý người học cần luyện phát âm chuyển đổi giữa các từ có thanh điệu khác nhau để thực hành phát âm thanh điệu, nhịp độ chuyển đổi có thể từ chậm đến nhanh dần. Ví dụ, phát âm các từ trong bảng dưới đây:
nho
nhò
nhó
nhá
nhâ
nhọ
nhô
nhồ
nhố
nhổ
nhỗ
nhộ
nhơ
nhờ
nhớ
nhở
nhì
nhợ
nhu
nhù
nhú
nhủ
nhũ
nhụ
như
nhừ
nhứ
nhử
nhữ
nhự
Phát âm chuỗi âm tiết
Người học có thể đọc được từng âm tiết không có nghĩa là luôn phát âm chính xác âm tiết trong một chuỗi nhiều âm tiết. Người học cần phải rèn kỹ năng phát âm chuỗi âm tiết vì trong thực tế nói năng, một ý cần nói thường là một câu với nhiều từ phối hợp với nhau.
Thông thường người học sẽ gặp lỗi về thanh điệu khi phát âm một chuỗi âm tiết (cụ thể đối với các học viên mà trong tiếng mẹ đẻ không có thanh điệu). Ngay cả khi người học có thể phát âm đúng thanh điệu khi phát âm từng âm tiết cũng không có nghĩa là sẽ vẫn chuẩn khi phát âm một chuỗi có cùng hay không cùng âm điệu. Để khắc phục lỗi sai này, người học cần phải luyện tập theo hướng chuyển đổi liên tục giữa các thanh điệu. Giả dụ, nếu người học phát âm âm thanh ngang giống thanh huyền sau khi nói thanh huyền thì cần phải tập theo quy trình: “huyền-huyền-ngang”.
Dưới đây là một số kiểu ôn luyện phát âm đúng thanh điệu trong chuỗi nhiều âm tiết:
Câu chứa thanh ngang: Ví dụ: Tôi đi chơi Nha Trang hôm qua.
Câu chứa thanh huyền: Ví dụ: Bà Tùng vừa về nhà mình hồi chiều.
Câu chứa thanh hái: Ví dụ: Thảo chỉ hái đổi mảnh vải đá.
Câu chứa thanh ngã: Ví dụ: Gã đã vẽ kỹ lưìng mãi.
Câu chứa thanh sắc: Ví dụ: Nó muốn nói với má: nó rất cố gắng.
Câu chứ thanh nặng: Ví dụ: Một chuyện thật tội nghiệp tại bệnh viện: chị bị đụng thật nặng.
Ngang-sắc-ngang: Ví dụ: không có chi, đi với tôi, xem máy bay, mua áo mưa,...
Sắc-ngang-sắc: Ví dụ: thấy anh ấy, tối hôm đó, mấy con chó, khó khăn đấy,…
Ngang-nặng-ngang: Ví dụ: đi chợ đêm, bưu điện xưa, viên kẹo to, nghiêng một bên,…
Nặng-ngang-nặng: Ví dụ: một con bọ, thị ba rọi, chục viên kẹo, quẹo xe lại,…
Trên đây là cách giúp học viên luyện tập cách phát âm chuẩn tiếng Việt. Mặc dù vậy, phát âm chuẩn khi dùng tiếng Anh là một điều lý tưởng khó đạt đến hoàn hảo. Cách thức ôn tạp đạt được hiệu quả còn phụ thuộc vào nhiều điều kiện như sự cần cù hay ngữ cảm của từng người học.
Hy vọng bài viết sẽ khiến học viên có những bước cơ bản về phát âm trong thời điểm đầu học tiếng Việt, tạo cơ sở cho những bước nâng cao về sau.
Today Educaiton - Cung cấp giáo viên bản ngữ chất lượng